Αυστριακός συμβιβασμός με την ακροδεξιά. Εβαλαν το ρατσισμό στην πολιτική. Η άνοδος της άκρας δεξιάς στην Αυστρία, κατά τις πρόσφατες ευρωεκλογές, απασχολεί ιδιαίτερα τον τύπο και τους αναλυτές. Το ίδιο και το καυτό θέμα της μετανάστευσης. Δύο ζητήματα άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους. Οδοιπορικό σε μια χώρα όπου η άκρα δεξιά όχι μόνο δεν ενοχλεί, αλλά συμμετέχει στην πολιτική ζωή, χωρίς κόμπλεξ...
Κλάγκενφουρτ, Σάββατο 18 Οκτωβρίου 2008. Στην κεντρική πλατεία της πρωτεύουσας της Καρινθίας, 25.000 άνθρωποι που έχουν συρρεύσει από ολόκληρη τη χώρα αποχαιρετούν σιωπηλά τον ηγέτη της αυστριακής ακροδεξιάς και κυβερνήτη του κρατιδίου, Γκέοργκ Χάιντερ, ο οποίος είχε σκοτωθεί λίγες μέρες νωρίτερα σε τροχαίο(1). Μια πρωτόγνωρη ευσέβεια βασιλεύει στο πλήθος. Ηδη από την προηγουμένη είχαν ναυλωθεί επιπλέον τρένα για το Κλάγκενφουρτ.
Εκείνο το πρωί, από τις 11 έως τις 13.30, η δημόσια τηλεόραση της χώρας μεταδίδει απ' ευθείας ολόκληρη τη νεκρώσιμη ακολουθία. Ο στρατός αποτίει φόρο τιμής, ενώ ο αρχιεπίσκοπος βγάζει λόγο.
Ηταν όλοι εκεί
Στην πρώτη σειρά, το «παρών» δίνουν όλοι οι πολιτικοί της Αυστρίας. Ανάμεσά τους, ο Χάιντς Φίσερ, πρόεδρος της δημοκρατίας και μέλος του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Αυστρίας (SPO), ο καγκελάριος Αλφρεντ Γκουζενμπάουερ (SPO), όλοι οι υπουργοί της κυβέρνησης, καθώς και οι αρχηγοί όλων των πολιτικών κομμάτων. «Πραγματική κηδεία με τιμές αρχηγού κράτους» παραδέχεται ο Γκουζενμπάουερ, ο οποίος, μάλιστα, ζήτησε να πάρει τον λόγο, τη στιγμή που τίποτα δεν τον υποχρέωνε να το κάνει(2).
Και όλα αυτά για έναν άνθρωπο ο οποίος, σε μια συζήτηση στη Βουλή της Καρινθίας, στις 13 Ιουνίου του 1991, εξήρε «την επιτυχημένη εργασιακή πολιτική» του Γ' Ράιχ. Επίσης, σε συγκέντρωση στο Κρούμπεντορφ, στις 30 Σεπτεμβρίου του 1995, εκδήλωσε τον θαυμασμό του για τους βετεράνους των Ες-Ες, «εκείνους τους ακέραιους ανθρώπους, που παρέμειναν πιστοί μέχρι και σήμερα στις πεποιθήσεις τους, πηγαίνοντας κόντρα στο ρεύμα».
Ηταν αυτός που εισήγαγε την ξενοφοβία στις πολιτικές εκστρατείες με συνθήματα όπως «Stop der Uberfremdung» («σταματήστε την επέλαση των ξένων»), με τη λέξη «uberfremdung» να παραπέμπει κατευθείαν στο λεξιλόγιο των ναζί. Και δεν ξεχνάμε τις συνεχείς κατηγορίες του Γκέοργκ Χάιντερ απέναντι στους μαύρους, τους οποίους έβλεπε μόνον ως λαθρεμπόρους ναρκωτικών και παιδεραστές.
Λίγες ημέρες πριν από τον θάνατό του, ο Χάιντερ έστειλε διά της βίας κάποιους πρόσφυγες σε ένα απομονωμένο κέντρο στην καρδιά των Αλπεων, με τη δικαιολογία ότι ορισμένοι ανάμεσά τους ήταν ύποπτοι για μικροαδικήματα. «Για εκείνον τον άνθρωπο έκλαψε ολόκληρη η Αυστρία», δηλώνει ο πολιτειολόγος Ζαν Ιβ Καμί, ειδικός στην ευρωπαϊκή ακροδεξιά. «Οσο κι αν σ' εμάς φαίνεται εξωφρενικό, οι Αυστριακοί δεν το βλέπουν καθόλου έτσι. Εκείνη την ημέρα, η πολιτική τάξη της χώρας τίμησε έναν δικό της άνθρωπο».
Είχαμε ξεχάσει, κάπως, αυτή τη μικρή σφήνα των μόλις 8.000.000 κατοίκων πάνω στις Αλπεις, μετά τον μιντιακό σάλο που ξέσπασε τον Φεβρουάριο του 2000 με την είσοδο ενός κόμματος της άκρας δεξιάς σε μια κυβέρνηση χώρας-μέλους της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Πρωτάκουστο, είπαν κάποιοι εκείνη την εποχή- πράγμα που εξάλλου δεν ίσχυε, αφού η Λέγκα του Βορρά και το Ιταλικό Σοσιαλιστικό Κίνημα (MSI), το οποίο δεν είχε ακόμα αποποιηθεί τον φασισμό, συμμετείχαν από τον Μάιο ώς τον Δεκέμβριο του 1994 στην πρώτη κυβέρνηση του Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Από τότε, μόνο κάποιες ιστορίες για κόρες φυλακισμένες χρόνια σε βίλες(3) ή για τα αθλητικά κατορθώματα του σκιέρ Χέρμαν Μάγερ έκαναν την Αυστρία πρώτη είδηση στη διεθνή επικαιρότητα.
Στις εκλογές του Οκτωβρίου του 1999 το «Κόμμα της Ελευθερίας» (FPO) του Γκέοργκ Χάιντερ πετυχαίνει το απρόσμενο ποσοστό του 26,9%, εκτοπίζοντας για λίγες ψήφους τους συντηρητικούς χριστιανοδημοκράτες του «Λαϊκού Κόμματος της Αυστρίας» (OVP).
Ο μεγάλος χαμένος των εκλογών, ο αρχηγός του OVP, Βόλφγκαν Σίσελ, σχηματίζει κυβέρνηση συνεργασίας με το FPO, γεγονός που προκαλεί ανησυχία στις 14 κυβερνήσεις χωρών της Ενωσης, οι οποίες, εκείνη την εποχή, έρχονται και οι ίδιες αντιμέτωπες με ολοένα και πιο δημοφιλή ακροδεξιά κόμματα.
Με προτροπή του Ζακ Σιράκ, παγώνουν αμέσως τις διμερείς σχέσεις και αρνούνται να τοποθετήσουν Αυστριακούς σε υπεύθυνες θέσεις στους διεθνείς οργανισμούς.
Εκείνο τον καιρό, η Ευρώπη δεν συνειδητοποιεί πραγματικά σε ποιο βαθμό συμμετέχει το FPO στην πολιτική ζωή της χώρας. Μήπως, άλλωστε, ο σοσιαλιστής Φρεντ Σίνοβατς δεν ήταν αυτός που σχημάτισε κυβέρνηση, από το 1983 ώς το 1986, με αυτόν τον τρόπο ανακύκλωσης πρώην ναζιστών;
Σε επίπεδο Lander (κρατιδίων), και δήμων, όλοι οι πολιτικοί εκπρόσωποι γνωρίζονται μεταξύ τους, τρέφουν αμοιβαία εκτίμηση και δεν βλέπουν κανένα σκάνδαλο στο να συνάπτουν συμμαχίες ανάλογα με τα εκλογικά αποτελέσματα.
Κυρώσεις στο ψυγείο
«Η κοινωνική και ηθική ανοχή απέναντι στο FPO δεν συγκρίνεται με την κριτική που αντιμετωπίζουν οι άλλοι ακροδεξιοί σχηματισμοί στην Ευρώπη» υπενθυμίζει ο Ζαν-Ιβ Καμί. Πόσω μάλλον στην Αυστρία, όπου, αντίθετα με ό,τι συμβαίνει στη Γερμανία, η επιείκεια που επιδεικνύει το FPO απέναντι στον ναζισμό δεν λειτούργησε ποτέ ως ανασταλτικός παράγοντας.
Οι δεκατέσσερις της Ε.Ε. εμφανίζονται αμήχανοι απέναντι σε μια πραγματικά πρωτόγνωρη κατάσταση. Ο Σίσελ όχι μόνο καταφέρνει να συσπειρώσει ένα αυθεντικό κίνημα εθνικής ενότητας γύρω από το πρόσωπό του, αλλά και απειλεί να μπλοκάρει τη λειτουργία του κοινοτικού μηχανισμού. Με μια καλά σκηνοθετημένη κίνηση, το Ευρωκοινοβούλιο αποστέλλει βιαστικά τρεις «σοφούς» στην Αυστρία.
Η αναφορά τους, η οποία δόθηκε στη δημοσιότητα τον Σεπτέμβριο του 2000, αναγνωρίζει ότι το FPO, «ένα λαϊκίστικο κόμμα της δεξιάς με ακραία χαρακτηριστικά (...) χρησιμοποίησε και ενθάρρυνε το αίσθημα της ξενοφοβίας στις εκστρατείες του, [δημιουργώντας] μια ατμόσφαιρα στην οποία επετράπησαν οι δημόσιες δηλώσεις ενάντια στους αλλοδαπούς, σπέρνοντας αισθήματα φόβου». Εν τούτοις, η επιτροπή σοφών συνιστά στους δεκατέσσερις την άρση των κυρώσεων. Οπερ και εγένετο.
Εκτοτε, τίποτα. Ολα τα βλέμματα απομακρύνθηκαν από την Αυστρία και σιγά σιγά οι πρωτεργάτες του «συμφώνου της ντροπής» έγιναν ξανά δεκτοί στα καλύτερα σαλόνια.
Η Μπενίτα Φερέρο-Βάλντνερ, εκ του OVP προερχόμενη υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης Σίσελ, η οποία δήλωνε στη «Liberation», στις 12 Φεβρουαρίου του 2000, ότι «είχε άλλα πράγματα να κάνει από το να ασχολείται» με την υποστήριξη του FPO προς τους νοσταλγούς του Γ' Ράιχ, κέρδισε το περιώνυμο πόστο της επιτρόπου Διεθνών Σχέσεων της Ενωσης. Οσο για τον Σίσελ, του οποίου το εγκώμιο έπλεξε πρόσφατα η Ανγκελα Μέρκελ(4), θα μπορούσε να βρει κι αυτός μια ικανοποιητική θέση στις Βρυξέλλες.
Από τη στιγμή που οι κυρώσεις κατέληξαν σε φιάσκο, σχεδόν όλοι οι συμβιβασμοί με την άκρα δεξιά κατέστησαν δυνατοί. Καμία φωνή δεν υψώθηκε όταν τον Ιούνιο του 2001 τρεις υπουργοί της Λέγκας του Βορρά συμμετείχαν στην κυβέρνηση Μπερλουσκόνι(5). Ούτε τον Μάιο του 2006, όταν το συντηρητικό κόμμα της Πολωνίας συμμάχησε με δύο ακροδεξιούς σχηματισμούς, το «Κόμμα της Αυτοάμυνας» του Αντρέι Λέπερ και την «Ενωση Οικογενειών της Πολωνίας» του Ρομάν Γκιέρτιτς.
Εναν μήνα αργότερα, ο ηγέτης της σλοβακικής αριστεράς Ρόμπερτ Φίκο σχημάτιζε κυβέρνηση με το «Εθνικιστικό Κόμμα της Σλοβακίας» του εξτρεμιστή Γιαν Σλότα.
Το πείραμα Σίσελ
Ποιες ήταν οι συνέπειες της συμμετοχής των υπουργών της άκρας δεξιάς στην κυβέρνηση της Αυστρίας; Πώς κατάφερε ο Σίσελ να απομυθοποιήσει το FPO, αναγκάζοντάς το να περάσει από τις εξετάσεις της εξουσίας -έτσι όπως είχε υποσχεθεί, προκειμένου να δικαιολογηθεί απέναντι στους ευρωπαίους συναδέλφους του;
Σε πρώτη φάση, κάποιοι πίστεψαν ότι το πείραμα είχε πετύχει. Οι έξι υπουργοί του Χάιντερ -ο ίδιος δεν συμμετείχε ποτέ στην κυβέρνηση- απέδειξαν επανειλημμένα την ανικανότητά τους. Καθώς δεν τους δόθηκε μάλιστα το υπουργείο Εσωτερικών, δεν μπόρεσαν να πραγματοποιήσουν την «άμεση διακοπή της εισροής μεταναστών» την οποία είχαν υποσχεθεί στους ψηφοφόρους τους.
Οσο για τον υπουργό Οικονομίας, Καρλ-Χάιντς Γκράσερ, εφάρμοσε την πλέον φιλελεύθερη πολιτική στην ιστορία της χώρας: επιτάχυνε τις ιδιωτικοποιήσεις, μείωσε τις εισφορές των εργοδοτών και τους φόρους των επιχειρήσεων, παρείχε φορολογικά προνόμια στα υψηλά εισοδήματα, χαμήλωσε τις συντάξεις...
Αποτέλεσμα: Στις εκλογές του 2002, οι εργάτες και οι χαμηλόμισθοι που τρία χρόνια νωρίτερα είχαν αποτελέσει την εκλογική βάση του FPO εξέφρασαν την απογοήτευσή τους. Το κόμμα κατρακύλησε στο 10%, το OVP σκαρφάλωσε στο 42% και ο Σίσελ πανηγύριζε. Τρεις μήνες αργότερα, ανανέωσε τη συνεργασία του με το FPO και εν συνεχεία με τη «Συμμαχία για το μέλλον της Αυστρίας» (ΒΖΟ), το νέο κόμμα του Γκέοργκ Χάιντερ(6), επιτρέποντας κατ' αυτόν τον τρόπο στην άκρα δεξιά να παραμείνει στην κυβέρνηση επί επτά συναπτά έτη.
Ιστορικό «come back»
Στις εκλογές του Οκτωβρίου του 2006, η ακροδεξιά πήρε λίγο τα πάνω της (11% για το FPO και 4% για το ΒΖΟ, σύνολο 15%). Η επιστροφή της στα έδρανα της αντιπολίτευσης τον Ιανουάριο του 2007, μετά τον σχηματισμό της κοκκινόμαυρης(7) κυβέρνησης υπό την ηγεσία του Γκουζενμπάουερ, της επέτρεψε να ανασυντάξει όλες τις δυνάμεις της, ακόμα και να αποκτήσει καινούριες: στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2008, η άκρα δεξιά (FPO και ΒΖΟ) έλαβε το 28,2% των ψήφων, ξεπερνώντας το ιστορικό σκορ του 1999! Η «στρατηγική» του Σίσελ μοιάζει να απέτυχε πλήρως.
Ολα αυτά τα χρόνια, η άκρα δεξιά όχι απλώς δεν μετρίασε τη ρατσιστική της φρασεολογία, αλλά σιγά σιγά παρασύρθηκαν και τα άλλα κόμματα στο ίδιο μοτίβο. Στο στρατόπεδο των σοσιαλιστών που τον Φεβρουάριο του 2000 είχαν καταγγείλει με δριμύτητα το «σύμφωνο της ντροπής» ανάμεσα στον Σίσελ και το FPO, όλοι -ή σχεδόν όλοι- σκέφτονται σήμερα χωρίς ενδοιασμούς το ενδεχόμενο μιας κοκκινομπλέ (SPO και FPO) συμμαχίας στις επόμενες περιφερειακές εκλογές. «Ακόμα και οι Πράσινοι, που μέχρι προ τινος βρίσκονταν έξω από όλα αυτά, δείχνουν να αμφιταλαντεύονται» υποστηρίζει ο βιεννέζος φιλόσοφος Ολιβερ Μάρχαρτ, για τον οποίο «μία από τις πιο απτές συνέπειες που είχε ο Φεβρουάριος του 2000 είναι η αργή, πλην όμως αμετάκλητη, διείσδυση του ρατσισμού στον δημόσιο λόγο».
Πράσινη υποτροπή
Πρόσφατα, στο Λιντς, ένας πράσινος βουλευτής επανέλαβε για λογαριασμό του την απαίτηση της ακροδεξιάς για «άμεση και χωρίς εξαιρέσεις απέλαση όλων των προσφύγων που ζητούν άσυλο»(8).
Κατόπιν διαβουλεύσεων, η ηγεσία του κόμματός του αποφάσισε να στηρίξει τον βουλευτή της - και το αίτημά του.
«Σε ό,τι αφορά τους αλλοδαπούς, το FPO δεν χρειάζεται να βρίσκεται στην εξουσία» σχολιάζει ο Γκέοργκ Χόφμαν-Οστενχοφ, αρθρογράφος του περιοδικού «Profil». «Τις ιδέες του τις εφαρμόζει τόσο το FPO όσο και το SPO». Πράγματι, όσο κι αν μια τέτοια τάση γινόταν ήδη αντιληπτή πριν από την είσοδο της άκρας δεξιάς στην κυβέρνηση, τα τελευταία εννέα χρόνια σημαδεύτηκαν από την εισαγωγή μιας ιδιαίτερα αυστηρής νομοθεσίας.
Χάρη σε μικρές πινελιές, η κατάσταση για τους μετανάστες γίνεται ολοένα πιο δυσχερής: εφαρμόζεται η διπλή ποινή, μειώνονται δραστικά τα επιτρεπόμενα ποσοστά μεταναστών, επιβάλλονται αυστηρότερες προϋποθέσεις για την οικογενειακή επανασύνδεση (απαιτείται ελάχιστο μηνιαίο εισόδημα 1.500 ευρώ και ικανοποιητική γνώση της γλώσσας), γίνεται υποχρεωτική η παρακολούθηση μαθημάτων της γερμανικής γλώσσας με εξετάσεις στο τέλος για όσους επιθυμούν να αποκτήσουν κάρτα παραμονής μακράς διαρκείας.
Επιβάλλονται νέα κωλύματα στην απόκτηση της υπηκοότητας (επιμηκύνεται ο ελάχιστος χρόνος παραμονής στην Αυστρία ή ζητούνται πολλά χρόνια γάμου, απαιτείται η γνώση της γλώσσας και των «θεμελιωδών αρχών ενός δημοκρατικού κράτους» -χωρίς όλα αυτά να διευκρινίζονται πουθενά). Η αστυνομία έχει τη δυνατότητα να κρατάει σε κέντρα αναμονής όσους ζητούν άσυλο, χωρίς δικαστική εντολή, για διάστημα που μπορεί να φτάνει ακόμη και τους δέκα μήνες. Μειώνονται παράλληλα οι δυνατότητες για άσκηση έφεσης για όποιον συλλαμβάνεται πρώτη φορά καθώς προσπαθεί να εισέλθει λαθραία στη χώρα κ.λπ.
Η σύγκριση μεταξύ των συνθηκών που αντιμετωπίζουν οι ξένοι από τη μία χώρα στην άλλη αποτελεί δύσκολη άσκηση, καθώς ποικίλλουν οι παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη.
Δείκτες ενσωμάτωσης
Αυτός είναι ο στόχος του Migrant Integration Policy Index (Mipex - Δείκτης της Πολιτικής Ενσωμάτωσης των Μεταναστών), ο οποίος συστάθηκε το 2007 και θέτει έξι κριτήρια: τη δυνατότητα πρόσβασης στην αγορά εργασίας για τους μετανάστες, τη συμμετοχή τους στην πολιτική ζωή(9), τα εμπόδια στην οικογενειακή επανασύνδεση, τις συνθήκες πρόσβασης σε μόνιμη κατοικία, τους κανονισμούς σχετικά με τη χορήγηση υπηκοότητας και τις διακρίσεις.
Σε έναν συγκριτικό πίνακα ανάμεσα στις 25 χώρες-μέλη της Ε.Ε. (και τρεις μη μέλη, τον Καναδά, τη Νορβηγία και την Ελβετία), η Αυστρία καταλαμβάνει την 26η θέση, μόλις λίγο πιο πάνω από την Κύπρο και τη Λετονία(10).
Στην Αυστρία, ο ρατσισμός εκδηλώνεται περισσότερο με τη φρασεολογία παρά με τους νόμους ή την άσκηση σωματικής βίας. Αυτό, όμως, δεν τον καθιστά λιγότερο επώδυνο: είναι πλήθος οι προσβολές, οι σερβιτόροι που αρνούνται να εξυπηρετήσουν αλλοδαπούς στα καφέ ή τα ρατσιστικά γκράφιτι στους τοίχους, και έχουν κύριο στόχο τη μαύρη κοινότητα. «Δεν μπορείτε να φανταστείτε τι σημαίνει να είσαι μαύρος στην Αυστρία», λέει με παράπονο ο δημοσιογράφος Σιμόν Ινού, διευθυντής της διαδικτυακής εφημερίδας Afrikanet.info. «Οποτε μπαίνω στο μετρό, ξέρω ότι τρεις θέσεις κοντά μου θα μείνουν άδειες. Στον δρόμο, ο κόσμος σε κοιτάζει πάντα περίεργα, είτε με ανησυχία είτε με απροκάλυπτη εχθρότητα».
Η Αντέλ, καθηγήτρια γαλλικών που γεννήθηκε στην Γκαμπόν και έζησε μεγάλο διάστημα στη Γαλλία προτού εγκατασταθεί στη Βιέννη, σημειώνει: «Ο ρατσισμός υπάρχει παντού, αυτό είναι βέβαιο. Ομως, στη Γαλλία υπάρχουν άνθρωποι που είναι βαθιά αντιρατσιστές. Εδώ, αντίθετα, δεν είμαι καν σε θέση να δημιουργήσω έναν μικρό κύκλο φίλων τους οποίους να μπορώ να εμπιστευθώ απόλυτα πάνω σε αυτό το θέμα».
Οι νέοι εχθροί
Υστερα από μια μεγάλη καμπάνια που διεξάγει εδώ και δέκα χρόνια η εφημερίδα «Kronen Zeitung»(11) σε συντονισμό με τη ρητορική του Χάιντερ, το να είναι κανείς μαύρος έχει γίνει συνώνυμο του λαθρέμπορου ναρκωτικών και του παιδεραστή.
Πιο πρόσφατα, εμφανίστηκαν άλλες δύο κατηγορίες που αντανακλούν τους φόβους της κοινωνίας: οι πρόσφυγες και οι μουσουλμάνοι.
Από τα βασικά συνθήματα της καμπάνιας που διεξήγαγε το ανερχόμενο αστέρι της άκρας δεξιάς, ο 39χρονος Χάιντς-Κρίστιαν Στράχε, ο νέος ηγέτης του FPO, ήταν: «Asylbetrug heisst Heimatflug» (απάτη στο θέμα του ασύλου ίσον απέλαση στην πατρίδα) και «Daham statt Islam» (η πατρίδα μας, όχι το ισλάμ).
Διάφορα ρατσιστικά κλισέ γύρω από αυτές τις πληθυσμιακές ομάδες δημοσιεύονται επίσης καθημερινά στις σελίδες της «Kronen Zeitung», σε άρθρα ή στις στήλες με τις επιστολές των αναγνωστών του εντύπου.
Ο πολιτειολόγος Πατρίκ Μορό(12) από το γαλλικό Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών (CNRS) προσπαθεί να ερμηνεύσει τη διαρκή επιτυχία της άκρας δεξιάς: «Οι Αυστριακοί ζούσαν πάντα σε έναν μικρόκοσμο που περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό του και απολαμβάνει πραγματική ευημερία με χαμηλή ανεργία, υψηλό βιοτικό επίπεδο και περιορισμένη μόλυνση... Κατά βάθος, ο μύχιος φόβος τους είναι μήπως απολέσουν αυτόν τον παράδεισο. Στην Αυστρία, η οποία δεν είχε ποτέ αποικίες, οι πρώτοι μετανάστες άρχισαν να καταφθάνουν σχετικά πρόσφατα. Εγιναν αμέσως το αντικείμενο του φόβου, ο οποίος σήμερα αποτελεί βασικό συστατικό της αυστριακής κουλτούρας. Πάνω σε αυτόν έχτισε την επιτυχία του ο Χάιντερ».
Εδώ αξίζει να προσθέσουμε ότι δεν αντλήθηκε κανένα δίδαγμα από τη ναζιστική εμπειρία, γεγονός που καθιστά τη συγκεκριμένη ιδεολογία ελάχιστα απωθητική στα μάτια των Αυστριακών, καθώς και την πλήρη απουσία πολιτικών κομμάτων που να προέρχονται από τη ριζοσπαστική αριστερά, με γνήσιο αντιρατσιστικό λόγο, στον οποίο να μπορεί να στραφεί ένα τμήμα των ψήφων διαμαρτυρίας(13).
Κάτω από αυτές τις συνθήκες, «ανοίγεται λαμπρό μέλλον στην άκρα δεξιά» προβλέπει ο Πατρίκ Μορό.
«Το ΒΖΟ λειτουργούσε σαν μια οργάνωση από φανατικούς οπαδούς που βρίσκονταν υπό την αποκλειστική καθοδήγηση του Χάιντερ. Μετά τον θάνατό του, το ΒΖΟ μπορεί ακόμα να ελπίζει σε μερικά καλά αποτελέσματα στην Καρινθία, προτού εξαφανιστεί. Το FPO, το οποίο έχει επικεφαλής τον ιδιαίτερα χαρισματικό Χάιντς-Κρίστιαν Στράχε, θα μπορέσει, επομένως, να συσπειρώσει και πάλι όλους τους χαμένους από την παγκοσμιοποίηση και όλους εκείνους οι οποίοι, σε ό,τι αφορά το μίσος απέναντι στους μετανάστες, προτιμούν το αυθεντικό αντί για τα κακέκτυπα που εκπροσωπούν τα άλλα κόμματα».
1) Ο Χάιντερ σκοτώθηκε στις 11 Οκτωβρίου, στις 11.30 το πρωί. Ετρεχε με περισσότερα από 140 χιλιόμετρα την ώρα, σε περιοχή όπου το όριο ταχύτητας ήταν 70 χιλιόμετρα, με 1,8 γραμμάρια αλκοόλ στο αίμα του. Παρ' ότι τα γεγονότα ήταν ξεκάθαρα, πολλοί Αυστριακοί παραμένουν πεπεισμένοι ότι έπεσε θύμα συνωμοσίας - την οποία ενορχήστρωσε η Μοσάντ, η CIA, οι ισλαμιστές, η τσετσένικη μαφία...
2) Οταν ρωτήθηκε για τη στάση του, ο ηγέτης των Σοσιαλδημοκρατών χαμήλωσε τα μάτια προτού απαντήσει: «Ξέρετε, είμαστε καθολικοί. Για μας, ο θάνατος σβήνει όλες τις αμαρτίες».
3) Στις 23 Αυγούστου του 2006, η 18χρονη Νατάσα Κάμπους κατάφερε να δραπετεύσει από το υπόγειο ενός σπιτιού σε προάστιο της Βιέννης, στο οποίο είχε μείνει φυλακισμένη οχτώ χρόνια. Στις 28 Απριλίου του 2008, ο Γιόζεφ Φριτσλ, ένας συνταξιούχος 73 ετών, παραδεχόταν ότι κρατούσε φυλακισμένη και βίαζε την κόρη του Ελίζαμπεθ επί 28 χρόνια στο, ειδικά διαμορφωμένο, υπόγειο του σπιτιού του στο Αμστέτεν.
4) «Mme Merkel vante l' Autrichien Schussel, ex-allie des populistes», «Le Monde», 14 Ιουνίου 2008.
5) Μεταξύ αυτών και ο αρχηγός της Λέγκας, Ουμπέρτο Μπόσι, ο οποίος δήλωνε στις 23 Ιουνίου του 2003 στην «Corriere della Sera»: «Τους λαθρομετανάστες πρέπει να τους κυνηγήσουμε, με το καλό ή με το κακό. Φτάνει κάποια στιγμή όπου πρέπει να χρησιμοποιήσουμε βία. Το ναυτικό και το ΣΔΟΕ πρέπει να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να χρησιμοποιήσουν τα κανόνια τους».
6) Τον Απρίλιο του 2005 ξέσπασε σύγκρουση στους κόλπους του FPO, η οποία ανάγκασε τον Χάιντερ να το εγκαταλείψει και να ιδρύσει το ΒΖΟ.
7) Σύμφωνα με μια μακρά παράδοση στην Αυστρία, κάθε κόμμα έχει το δικό του χρώμα: το κόκκινο για το SPO, το μαύρο για το OVP, το μπλε για το FPO, το πορτοκαλί για το ΒΖΟ και το πράσινο για τους Πράσινους.
8) Η συνέντευξη του Efgani Donmez με τίτλο «Οι παρεκκλίσεις από τον νόμο πρέπει να έχουν συνέπειες» δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Der Standard», στη Βιέννη, στις 14 Δεκεμβρίου του 2008.
9) Στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές, η Αλέβ Κορούν, στέλεχος των Πράσινων, η οποία γεννήθηκε στην Τουρκία, ήταν η πρώτη μη ευρωπαία μετανάστρια η οποία εξελέγη στο Κοινοβούλιο της Αυστρίας.
10) Το σύνολο της έκθεσης του Mipex μπορείτε να το κατεβάσετε στη διεύθυνση www.integrationindex.eu
11) Τη συγκεκριμένη εφημερίδα διαβάζει το 40% των Αυστριακών άνω των 15 ετών, γεγονός που συνιστά παγκόσμιο ρεκόρ για ημερήσιο ενημερωτικό έντυπο.
12) Συγγραφέας του βιβλίου «Haider, le FPO et l' Autriche», Εκδόσεις «Rocher».
13) Το Κομμουνιστικό Κόμμα (ΚΡΟ) δεν ξεπερνά, εδώ και δεκαετίες, το 1%. Υπάρχουν τρεις τροτσκιστικές οργανώσεις με λίγες δεκάδες χιλιάδες μέλη και παντελώς απούσες από το πολιτικό σκηνικό. Η πιο σκληρή κριτική απέναντι στην άκρα δεξιά, που παρουσιάστηκε στις διαδηλώσεις το 2000, πρέπει να αναζητηθεί σε ορισμένους πολιτιστικούς κύκλους και σε ατομικές πρωτοβουλίες, για παράδειγμα στο περιοδικό «Malmoe» (www.malmoe.org) ή στην ιστοσελίδα www.racism.net
Κλάγκενφουρτ, Σάββατο 18 Οκτωβρίου 2008. Στην κεντρική πλατεία της πρωτεύουσας της Καρινθίας, 25.000 άνθρωποι που έχουν συρρεύσει από ολόκληρη τη χώρα αποχαιρετούν σιωπηλά τον ηγέτη της αυστριακής ακροδεξιάς και κυβερνήτη του κρατιδίου, Γκέοργκ Χάιντερ, ο οποίος είχε σκοτωθεί λίγες μέρες νωρίτερα σε τροχαίο(1). Μια πρωτόγνωρη ευσέβεια βασιλεύει στο πλήθος. Ηδη από την προηγουμένη είχαν ναυλωθεί επιπλέον τρένα για το Κλάγκενφουρτ.
Εκείνο το πρωί, από τις 11 έως τις 13.30, η δημόσια τηλεόραση της χώρας μεταδίδει απ' ευθείας ολόκληρη τη νεκρώσιμη ακολουθία. Ο στρατός αποτίει φόρο τιμής, ενώ ο αρχιεπίσκοπος βγάζει λόγο.
Ηταν όλοι εκεί
Στην πρώτη σειρά, το «παρών» δίνουν όλοι οι πολιτικοί της Αυστρίας. Ανάμεσά τους, ο Χάιντς Φίσερ, πρόεδρος της δημοκρατίας και μέλος του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Αυστρίας (SPO), ο καγκελάριος Αλφρεντ Γκουζενμπάουερ (SPO), όλοι οι υπουργοί της κυβέρνησης, καθώς και οι αρχηγοί όλων των πολιτικών κομμάτων. «Πραγματική κηδεία με τιμές αρχηγού κράτους» παραδέχεται ο Γκουζενμπάουερ, ο οποίος, μάλιστα, ζήτησε να πάρει τον λόγο, τη στιγμή που τίποτα δεν τον υποχρέωνε να το κάνει(2).
Και όλα αυτά για έναν άνθρωπο ο οποίος, σε μια συζήτηση στη Βουλή της Καρινθίας, στις 13 Ιουνίου του 1991, εξήρε «την επιτυχημένη εργασιακή πολιτική» του Γ' Ράιχ. Επίσης, σε συγκέντρωση στο Κρούμπεντορφ, στις 30 Σεπτεμβρίου του 1995, εκδήλωσε τον θαυμασμό του για τους βετεράνους των Ες-Ες, «εκείνους τους ακέραιους ανθρώπους, που παρέμειναν πιστοί μέχρι και σήμερα στις πεποιθήσεις τους, πηγαίνοντας κόντρα στο ρεύμα».
Ηταν αυτός που εισήγαγε την ξενοφοβία στις πολιτικές εκστρατείες με συνθήματα όπως «Stop der Uberfremdung» («σταματήστε την επέλαση των ξένων»), με τη λέξη «uberfremdung» να παραπέμπει κατευθείαν στο λεξιλόγιο των ναζί. Και δεν ξεχνάμε τις συνεχείς κατηγορίες του Γκέοργκ Χάιντερ απέναντι στους μαύρους, τους οποίους έβλεπε μόνον ως λαθρεμπόρους ναρκωτικών και παιδεραστές.
Λίγες ημέρες πριν από τον θάνατό του, ο Χάιντερ έστειλε διά της βίας κάποιους πρόσφυγες σε ένα απομονωμένο κέντρο στην καρδιά των Αλπεων, με τη δικαιολογία ότι ορισμένοι ανάμεσά τους ήταν ύποπτοι για μικροαδικήματα. «Για εκείνον τον άνθρωπο έκλαψε ολόκληρη η Αυστρία», δηλώνει ο πολιτειολόγος Ζαν Ιβ Καμί, ειδικός στην ευρωπαϊκή ακροδεξιά. «Οσο κι αν σ' εμάς φαίνεται εξωφρενικό, οι Αυστριακοί δεν το βλέπουν καθόλου έτσι. Εκείνη την ημέρα, η πολιτική τάξη της χώρας τίμησε έναν δικό της άνθρωπο».
Είχαμε ξεχάσει, κάπως, αυτή τη μικρή σφήνα των μόλις 8.000.000 κατοίκων πάνω στις Αλπεις, μετά τον μιντιακό σάλο που ξέσπασε τον Φεβρουάριο του 2000 με την είσοδο ενός κόμματος της άκρας δεξιάς σε μια κυβέρνηση χώρας-μέλους της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Πρωτάκουστο, είπαν κάποιοι εκείνη την εποχή- πράγμα που εξάλλου δεν ίσχυε, αφού η Λέγκα του Βορρά και το Ιταλικό Σοσιαλιστικό Κίνημα (MSI), το οποίο δεν είχε ακόμα αποποιηθεί τον φασισμό, συμμετείχαν από τον Μάιο ώς τον Δεκέμβριο του 1994 στην πρώτη κυβέρνηση του Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Από τότε, μόνο κάποιες ιστορίες για κόρες φυλακισμένες χρόνια σε βίλες(3) ή για τα αθλητικά κατορθώματα του σκιέρ Χέρμαν Μάγερ έκαναν την Αυστρία πρώτη είδηση στη διεθνή επικαιρότητα.
Στις εκλογές του Οκτωβρίου του 1999 το «Κόμμα της Ελευθερίας» (FPO) του Γκέοργκ Χάιντερ πετυχαίνει το απρόσμενο ποσοστό του 26,9%, εκτοπίζοντας για λίγες ψήφους τους συντηρητικούς χριστιανοδημοκράτες του «Λαϊκού Κόμματος της Αυστρίας» (OVP).
Ο μεγάλος χαμένος των εκλογών, ο αρχηγός του OVP, Βόλφγκαν Σίσελ, σχηματίζει κυβέρνηση συνεργασίας με το FPO, γεγονός που προκαλεί ανησυχία στις 14 κυβερνήσεις χωρών της Ενωσης, οι οποίες, εκείνη την εποχή, έρχονται και οι ίδιες αντιμέτωπες με ολοένα και πιο δημοφιλή ακροδεξιά κόμματα.
Με προτροπή του Ζακ Σιράκ, παγώνουν αμέσως τις διμερείς σχέσεις και αρνούνται να τοποθετήσουν Αυστριακούς σε υπεύθυνες θέσεις στους διεθνείς οργανισμούς.
Εκείνο τον καιρό, η Ευρώπη δεν συνειδητοποιεί πραγματικά σε ποιο βαθμό συμμετέχει το FPO στην πολιτική ζωή της χώρας. Μήπως, άλλωστε, ο σοσιαλιστής Φρεντ Σίνοβατς δεν ήταν αυτός που σχημάτισε κυβέρνηση, από το 1983 ώς το 1986, με αυτόν τον τρόπο ανακύκλωσης πρώην ναζιστών;
Σε επίπεδο Lander (κρατιδίων), και δήμων, όλοι οι πολιτικοί εκπρόσωποι γνωρίζονται μεταξύ τους, τρέφουν αμοιβαία εκτίμηση και δεν βλέπουν κανένα σκάνδαλο στο να συνάπτουν συμμαχίες ανάλογα με τα εκλογικά αποτελέσματα.
Κυρώσεις στο ψυγείο
«Η κοινωνική και ηθική ανοχή απέναντι στο FPO δεν συγκρίνεται με την κριτική που αντιμετωπίζουν οι άλλοι ακροδεξιοί σχηματισμοί στην Ευρώπη» υπενθυμίζει ο Ζαν-Ιβ Καμί. Πόσω μάλλον στην Αυστρία, όπου, αντίθετα με ό,τι συμβαίνει στη Γερμανία, η επιείκεια που επιδεικνύει το FPO απέναντι στον ναζισμό δεν λειτούργησε ποτέ ως ανασταλτικός παράγοντας.
Οι δεκατέσσερις της Ε.Ε. εμφανίζονται αμήχανοι απέναντι σε μια πραγματικά πρωτόγνωρη κατάσταση. Ο Σίσελ όχι μόνο καταφέρνει να συσπειρώσει ένα αυθεντικό κίνημα εθνικής ενότητας γύρω από το πρόσωπό του, αλλά και απειλεί να μπλοκάρει τη λειτουργία του κοινοτικού μηχανισμού. Με μια καλά σκηνοθετημένη κίνηση, το Ευρωκοινοβούλιο αποστέλλει βιαστικά τρεις «σοφούς» στην Αυστρία.
Η αναφορά τους, η οποία δόθηκε στη δημοσιότητα τον Σεπτέμβριο του 2000, αναγνωρίζει ότι το FPO, «ένα λαϊκίστικο κόμμα της δεξιάς με ακραία χαρακτηριστικά (...) χρησιμοποίησε και ενθάρρυνε το αίσθημα της ξενοφοβίας στις εκστρατείες του, [δημιουργώντας] μια ατμόσφαιρα στην οποία επετράπησαν οι δημόσιες δηλώσεις ενάντια στους αλλοδαπούς, σπέρνοντας αισθήματα φόβου». Εν τούτοις, η επιτροπή σοφών συνιστά στους δεκατέσσερις την άρση των κυρώσεων. Οπερ και εγένετο.
Εκτοτε, τίποτα. Ολα τα βλέμματα απομακρύνθηκαν από την Αυστρία και σιγά σιγά οι πρωτεργάτες του «συμφώνου της ντροπής» έγιναν ξανά δεκτοί στα καλύτερα σαλόνια.
Η Μπενίτα Φερέρο-Βάλντνερ, εκ του OVP προερχόμενη υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης Σίσελ, η οποία δήλωνε στη «Liberation», στις 12 Φεβρουαρίου του 2000, ότι «είχε άλλα πράγματα να κάνει από το να ασχολείται» με την υποστήριξη του FPO προς τους νοσταλγούς του Γ' Ράιχ, κέρδισε το περιώνυμο πόστο της επιτρόπου Διεθνών Σχέσεων της Ενωσης. Οσο για τον Σίσελ, του οποίου το εγκώμιο έπλεξε πρόσφατα η Ανγκελα Μέρκελ(4), θα μπορούσε να βρει κι αυτός μια ικανοποιητική θέση στις Βρυξέλλες.
Από τη στιγμή που οι κυρώσεις κατέληξαν σε φιάσκο, σχεδόν όλοι οι συμβιβασμοί με την άκρα δεξιά κατέστησαν δυνατοί. Καμία φωνή δεν υψώθηκε όταν τον Ιούνιο του 2001 τρεις υπουργοί της Λέγκας του Βορρά συμμετείχαν στην κυβέρνηση Μπερλουσκόνι(5). Ούτε τον Μάιο του 2006, όταν το συντηρητικό κόμμα της Πολωνίας συμμάχησε με δύο ακροδεξιούς σχηματισμούς, το «Κόμμα της Αυτοάμυνας» του Αντρέι Λέπερ και την «Ενωση Οικογενειών της Πολωνίας» του Ρομάν Γκιέρτιτς.
Εναν μήνα αργότερα, ο ηγέτης της σλοβακικής αριστεράς Ρόμπερτ Φίκο σχημάτιζε κυβέρνηση με το «Εθνικιστικό Κόμμα της Σλοβακίας» του εξτρεμιστή Γιαν Σλότα.
Το πείραμα Σίσελ
Ποιες ήταν οι συνέπειες της συμμετοχής των υπουργών της άκρας δεξιάς στην κυβέρνηση της Αυστρίας; Πώς κατάφερε ο Σίσελ να απομυθοποιήσει το FPO, αναγκάζοντάς το να περάσει από τις εξετάσεις της εξουσίας -έτσι όπως είχε υποσχεθεί, προκειμένου να δικαιολογηθεί απέναντι στους ευρωπαίους συναδέλφους του;
Σε πρώτη φάση, κάποιοι πίστεψαν ότι το πείραμα είχε πετύχει. Οι έξι υπουργοί του Χάιντερ -ο ίδιος δεν συμμετείχε ποτέ στην κυβέρνηση- απέδειξαν επανειλημμένα την ανικανότητά τους. Καθώς δεν τους δόθηκε μάλιστα το υπουργείο Εσωτερικών, δεν μπόρεσαν να πραγματοποιήσουν την «άμεση διακοπή της εισροής μεταναστών» την οποία είχαν υποσχεθεί στους ψηφοφόρους τους.
Οσο για τον υπουργό Οικονομίας, Καρλ-Χάιντς Γκράσερ, εφάρμοσε την πλέον φιλελεύθερη πολιτική στην ιστορία της χώρας: επιτάχυνε τις ιδιωτικοποιήσεις, μείωσε τις εισφορές των εργοδοτών και τους φόρους των επιχειρήσεων, παρείχε φορολογικά προνόμια στα υψηλά εισοδήματα, χαμήλωσε τις συντάξεις...
Αποτέλεσμα: Στις εκλογές του 2002, οι εργάτες και οι χαμηλόμισθοι που τρία χρόνια νωρίτερα είχαν αποτελέσει την εκλογική βάση του FPO εξέφρασαν την απογοήτευσή τους. Το κόμμα κατρακύλησε στο 10%, το OVP σκαρφάλωσε στο 42% και ο Σίσελ πανηγύριζε. Τρεις μήνες αργότερα, ανανέωσε τη συνεργασία του με το FPO και εν συνεχεία με τη «Συμμαχία για το μέλλον της Αυστρίας» (ΒΖΟ), το νέο κόμμα του Γκέοργκ Χάιντερ(6), επιτρέποντας κατ' αυτόν τον τρόπο στην άκρα δεξιά να παραμείνει στην κυβέρνηση επί επτά συναπτά έτη.
Ιστορικό «come back»
Στις εκλογές του Οκτωβρίου του 2006, η ακροδεξιά πήρε λίγο τα πάνω της (11% για το FPO και 4% για το ΒΖΟ, σύνολο 15%). Η επιστροφή της στα έδρανα της αντιπολίτευσης τον Ιανουάριο του 2007, μετά τον σχηματισμό της κοκκινόμαυρης(7) κυβέρνησης υπό την ηγεσία του Γκουζενμπάουερ, της επέτρεψε να ανασυντάξει όλες τις δυνάμεις της, ακόμα και να αποκτήσει καινούριες: στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2008, η άκρα δεξιά (FPO και ΒΖΟ) έλαβε το 28,2% των ψήφων, ξεπερνώντας το ιστορικό σκορ του 1999! Η «στρατηγική» του Σίσελ μοιάζει να απέτυχε πλήρως.
Ολα αυτά τα χρόνια, η άκρα δεξιά όχι απλώς δεν μετρίασε τη ρατσιστική της φρασεολογία, αλλά σιγά σιγά παρασύρθηκαν και τα άλλα κόμματα στο ίδιο μοτίβο. Στο στρατόπεδο των σοσιαλιστών που τον Φεβρουάριο του 2000 είχαν καταγγείλει με δριμύτητα το «σύμφωνο της ντροπής» ανάμεσα στον Σίσελ και το FPO, όλοι -ή σχεδόν όλοι- σκέφτονται σήμερα χωρίς ενδοιασμούς το ενδεχόμενο μιας κοκκινομπλέ (SPO και FPO) συμμαχίας στις επόμενες περιφερειακές εκλογές. «Ακόμα και οι Πράσινοι, που μέχρι προ τινος βρίσκονταν έξω από όλα αυτά, δείχνουν να αμφιταλαντεύονται» υποστηρίζει ο βιεννέζος φιλόσοφος Ολιβερ Μάρχαρτ, για τον οποίο «μία από τις πιο απτές συνέπειες που είχε ο Φεβρουάριος του 2000 είναι η αργή, πλην όμως αμετάκλητη, διείσδυση του ρατσισμού στον δημόσιο λόγο».
Πράσινη υποτροπή
Πρόσφατα, στο Λιντς, ένας πράσινος βουλευτής επανέλαβε για λογαριασμό του την απαίτηση της ακροδεξιάς για «άμεση και χωρίς εξαιρέσεις απέλαση όλων των προσφύγων που ζητούν άσυλο»(8).
Κατόπιν διαβουλεύσεων, η ηγεσία του κόμματός του αποφάσισε να στηρίξει τον βουλευτή της - και το αίτημά του.
«Σε ό,τι αφορά τους αλλοδαπούς, το FPO δεν χρειάζεται να βρίσκεται στην εξουσία» σχολιάζει ο Γκέοργκ Χόφμαν-Οστενχοφ, αρθρογράφος του περιοδικού «Profil». «Τις ιδέες του τις εφαρμόζει τόσο το FPO όσο και το SPO». Πράγματι, όσο κι αν μια τέτοια τάση γινόταν ήδη αντιληπτή πριν από την είσοδο της άκρας δεξιάς στην κυβέρνηση, τα τελευταία εννέα χρόνια σημαδεύτηκαν από την εισαγωγή μιας ιδιαίτερα αυστηρής νομοθεσίας.
Χάρη σε μικρές πινελιές, η κατάσταση για τους μετανάστες γίνεται ολοένα πιο δυσχερής: εφαρμόζεται η διπλή ποινή, μειώνονται δραστικά τα επιτρεπόμενα ποσοστά μεταναστών, επιβάλλονται αυστηρότερες προϋποθέσεις για την οικογενειακή επανασύνδεση (απαιτείται ελάχιστο μηνιαίο εισόδημα 1.500 ευρώ και ικανοποιητική γνώση της γλώσσας), γίνεται υποχρεωτική η παρακολούθηση μαθημάτων της γερμανικής γλώσσας με εξετάσεις στο τέλος για όσους επιθυμούν να αποκτήσουν κάρτα παραμονής μακράς διαρκείας.
Επιβάλλονται νέα κωλύματα στην απόκτηση της υπηκοότητας (επιμηκύνεται ο ελάχιστος χρόνος παραμονής στην Αυστρία ή ζητούνται πολλά χρόνια γάμου, απαιτείται η γνώση της γλώσσας και των «θεμελιωδών αρχών ενός δημοκρατικού κράτους» -χωρίς όλα αυτά να διευκρινίζονται πουθενά). Η αστυνομία έχει τη δυνατότητα να κρατάει σε κέντρα αναμονής όσους ζητούν άσυλο, χωρίς δικαστική εντολή, για διάστημα που μπορεί να φτάνει ακόμη και τους δέκα μήνες. Μειώνονται παράλληλα οι δυνατότητες για άσκηση έφεσης για όποιον συλλαμβάνεται πρώτη φορά καθώς προσπαθεί να εισέλθει λαθραία στη χώρα κ.λπ.
Η σύγκριση μεταξύ των συνθηκών που αντιμετωπίζουν οι ξένοι από τη μία χώρα στην άλλη αποτελεί δύσκολη άσκηση, καθώς ποικίλλουν οι παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη.
Δείκτες ενσωμάτωσης
Αυτός είναι ο στόχος του Migrant Integration Policy Index (Mipex - Δείκτης της Πολιτικής Ενσωμάτωσης των Μεταναστών), ο οποίος συστάθηκε το 2007 και θέτει έξι κριτήρια: τη δυνατότητα πρόσβασης στην αγορά εργασίας για τους μετανάστες, τη συμμετοχή τους στην πολιτική ζωή(9), τα εμπόδια στην οικογενειακή επανασύνδεση, τις συνθήκες πρόσβασης σε μόνιμη κατοικία, τους κανονισμούς σχετικά με τη χορήγηση υπηκοότητας και τις διακρίσεις.
Σε έναν συγκριτικό πίνακα ανάμεσα στις 25 χώρες-μέλη της Ε.Ε. (και τρεις μη μέλη, τον Καναδά, τη Νορβηγία και την Ελβετία), η Αυστρία καταλαμβάνει την 26η θέση, μόλις λίγο πιο πάνω από την Κύπρο και τη Λετονία(10).
Στην Αυστρία, ο ρατσισμός εκδηλώνεται περισσότερο με τη φρασεολογία παρά με τους νόμους ή την άσκηση σωματικής βίας. Αυτό, όμως, δεν τον καθιστά λιγότερο επώδυνο: είναι πλήθος οι προσβολές, οι σερβιτόροι που αρνούνται να εξυπηρετήσουν αλλοδαπούς στα καφέ ή τα ρατσιστικά γκράφιτι στους τοίχους, και έχουν κύριο στόχο τη μαύρη κοινότητα. «Δεν μπορείτε να φανταστείτε τι σημαίνει να είσαι μαύρος στην Αυστρία», λέει με παράπονο ο δημοσιογράφος Σιμόν Ινού, διευθυντής της διαδικτυακής εφημερίδας Afrikanet.info. «Οποτε μπαίνω στο μετρό, ξέρω ότι τρεις θέσεις κοντά μου θα μείνουν άδειες. Στον δρόμο, ο κόσμος σε κοιτάζει πάντα περίεργα, είτε με ανησυχία είτε με απροκάλυπτη εχθρότητα».
Η Αντέλ, καθηγήτρια γαλλικών που γεννήθηκε στην Γκαμπόν και έζησε μεγάλο διάστημα στη Γαλλία προτού εγκατασταθεί στη Βιέννη, σημειώνει: «Ο ρατσισμός υπάρχει παντού, αυτό είναι βέβαιο. Ομως, στη Γαλλία υπάρχουν άνθρωποι που είναι βαθιά αντιρατσιστές. Εδώ, αντίθετα, δεν είμαι καν σε θέση να δημιουργήσω έναν μικρό κύκλο φίλων τους οποίους να μπορώ να εμπιστευθώ απόλυτα πάνω σε αυτό το θέμα».
Οι νέοι εχθροί
Υστερα από μια μεγάλη καμπάνια που διεξάγει εδώ και δέκα χρόνια η εφημερίδα «Kronen Zeitung»(11) σε συντονισμό με τη ρητορική του Χάιντερ, το να είναι κανείς μαύρος έχει γίνει συνώνυμο του λαθρέμπορου ναρκωτικών και του παιδεραστή.
Πιο πρόσφατα, εμφανίστηκαν άλλες δύο κατηγορίες που αντανακλούν τους φόβους της κοινωνίας: οι πρόσφυγες και οι μουσουλμάνοι.
Από τα βασικά συνθήματα της καμπάνιας που διεξήγαγε το ανερχόμενο αστέρι της άκρας δεξιάς, ο 39χρονος Χάιντς-Κρίστιαν Στράχε, ο νέος ηγέτης του FPO, ήταν: «Asylbetrug heisst Heimatflug» (απάτη στο θέμα του ασύλου ίσον απέλαση στην πατρίδα) και «Daham statt Islam» (η πατρίδα μας, όχι το ισλάμ).
Διάφορα ρατσιστικά κλισέ γύρω από αυτές τις πληθυσμιακές ομάδες δημοσιεύονται επίσης καθημερινά στις σελίδες της «Kronen Zeitung», σε άρθρα ή στις στήλες με τις επιστολές των αναγνωστών του εντύπου.
Ο πολιτειολόγος Πατρίκ Μορό(12) από το γαλλικό Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών (CNRS) προσπαθεί να ερμηνεύσει τη διαρκή επιτυχία της άκρας δεξιάς: «Οι Αυστριακοί ζούσαν πάντα σε έναν μικρόκοσμο που περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό του και απολαμβάνει πραγματική ευημερία με χαμηλή ανεργία, υψηλό βιοτικό επίπεδο και περιορισμένη μόλυνση... Κατά βάθος, ο μύχιος φόβος τους είναι μήπως απολέσουν αυτόν τον παράδεισο. Στην Αυστρία, η οποία δεν είχε ποτέ αποικίες, οι πρώτοι μετανάστες άρχισαν να καταφθάνουν σχετικά πρόσφατα. Εγιναν αμέσως το αντικείμενο του φόβου, ο οποίος σήμερα αποτελεί βασικό συστατικό της αυστριακής κουλτούρας. Πάνω σε αυτόν έχτισε την επιτυχία του ο Χάιντερ».
Εδώ αξίζει να προσθέσουμε ότι δεν αντλήθηκε κανένα δίδαγμα από τη ναζιστική εμπειρία, γεγονός που καθιστά τη συγκεκριμένη ιδεολογία ελάχιστα απωθητική στα μάτια των Αυστριακών, καθώς και την πλήρη απουσία πολιτικών κομμάτων που να προέρχονται από τη ριζοσπαστική αριστερά, με γνήσιο αντιρατσιστικό λόγο, στον οποίο να μπορεί να στραφεί ένα τμήμα των ψήφων διαμαρτυρίας(13).
Κάτω από αυτές τις συνθήκες, «ανοίγεται λαμπρό μέλλον στην άκρα δεξιά» προβλέπει ο Πατρίκ Μορό.
«Το ΒΖΟ λειτουργούσε σαν μια οργάνωση από φανατικούς οπαδούς που βρίσκονταν υπό την αποκλειστική καθοδήγηση του Χάιντερ. Μετά τον θάνατό του, το ΒΖΟ μπορεί ακόμα να ελπίζει σε μερικά καλά αποτελέσματα στην Καρινθία, προτού εξαφανιστεί. Το FPO, το οποίο έχει επικεφαλής τον ιδιαίτερα χαρισματικό Χάιντς-Κρίστιαν Στράχε, θα μπορέσει, επομένως, να συσπειρώσει και πάλι όλους τους χαμένους από την παγκοσμιοποίηση και όλους εκείνους οι οποίοι, σε ό,τι αφορά το μίσος απέναντι στους μετανάστες, προτιμούν το αυθεντικό αντί για τα κακέκτυπα που εκπροσωπούν τα άλλα κόμματα».
1) Ο Χάιντερ σκοτώθηκε στις 11 Οκτωβρίου, στις 11.30 το πρωί. Ετρεχε με περισσότερα από 140 χιλιόμετρα την ώρα, σε περιοχή όπου το όριο ταχύτητας ήταν 70 χιλιόμετρα, με 1,8 γραμμάρια αλκοόλ στο αίμα του. Παρ' ότι τα γεγονότα ήταν ξεκάθαρα, πολλοί Αυστριακοί παραμένουν πεπεισμένοι ότι έπεσε θύμα συνωμοσίας - την οποία ενορχήστρωσε η Μοσάντ, η CIA, οι ισλαμιστές, η τσετσένικη μαφία...
2) Οταν ρωτήθηκε για τη στάση του, ο ηγέτης των Σοσιαλδημοκρατών χαμήλωσε τα μάτια προτού απαντήσει: «Ξέρετε, είμαστε καθολικοί. Για μας, ο θάνατος σβήνει όλες τις αμαρτίες».
3) Στις 23 Αυγούστου του 2006, η 18χρονη Νατάσα Κάμπους κατάφερε να δραπετεύσει από το υπόγειο ενός σπιτιού σε προάστιο της Βιέννης, στο οποίο είχε μείνει φυλακισμένη οχτώ χρόνια. Στις 28 Απριλίου του 2008, ο Γιόζεφ Φριτσλ, ένας συνταξιούχος 73 ετών, παραδεχόταν ότι κρατούσε φυλακισμένη και βίαζε την κόρη του Ελίζαμπεθ επί 28 χρόνια στο, ειδικά διαμορφωμένο, υπόγειο του σπιτιού του στο Αμστέτεν.
4) «Mme Merkel vante l' Autrichien Schussel, ex-allie des populistes», «Le Monde», 14 Ιουνίου 2008.
5) Μεταξύ αυτών και ο αρχηγός της Λέγκας, Ουμπέρτο Μπόσι, ο οποίος δήλωνε στις 23 Ιουνίου του 2003 στην «Corriere della Sera»: «Τους λαθρομετανάστες πρέπει να τους κυνηγήσουμε, με το καλό ή με το κακό. Φτάνει κάποια στιγμή όπου πρέπει να χρησιμοποιήσουμε βία. Το ναυτικό και το ΣΔΟΕ πρέπει να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να χρησιμοποιήσουν τα κανόνια τους».
6) Τον Απρίλιο του 2005 ξέσπασε σύγκρουση στους κόλπους του FPO, η οποία ανάγκασε τον Χάιντερ να το εγκαταλείψει και να ιδρύσει το ΒΖΟ.
7) Σύμφωνα με μια μακρά παράδοση στην Αυστρία, κάθε κόμμα έχει το δικό του χρώμα: το κόκκινο για το SPO, το μαύρο για το OVP, το μπλε για το FPO, το πορτοκαλί για το ΒΖΟ και το πράσινο για τους Πράσινους.
8) Η συνέντευξη του Efgani Donmez με τίτλο «Οι παρεκκλίσεις από τον νόμο πρέπει να έχουν συνέπειες» δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Der Standard», στη Βιέννη, στις 14 Δεκεμβρίου του 2008.
9) Στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές, η Αλέβ Κορούν, στέλεχος των Πράσινων, η οποία γεννήθηκε στην Τουρκία, ήταν η πρώτη μη ευρωπαία μετανάστρια η οποία εξελέγη στο Κοινοβούλιο της Αυστρίας.
10) Το σύνολο της έκθεσης του Mipex μπορείτε να το κατεβάσετε στη διεύθυνση www.integrationindex.eu
11) Τη συγκεκριμένη εφημερίδα διαβάζει το 40% των Αυστριακών άνω των 15 ετών, γεγονός που συνιστά παγκόσμιο ρεκόρ για ημερήσιο ενημερωτικό έντυπο.
12) Συγγραφέας του βιβλίου «Haider, le FPO et l' Autriche», Εκδόσεις «Rocher».
13) Το Κομμουνιστικό Κόμμα (ΚΡΟ) δεν ξεπερνά, εδώ και δεκαετίες, το 1%. Υπάρχουν τρεις τροτσκιστικές οργανώσεις με λίγες δεκάδες χιλιάδες μέλη και παντελώς απούσες από το πολιτικό σκηνικό. Η πιο σκληρή κριτική απέναντι στην άκρα δεξιά, που παρουσιάστηκε στις διαδηλώσεις το 2000, πρέπει να αναζητηθεί σε ορισμένους πολιτιστικούς κύκλους και σε ατομικές πρωτοβουλίες, για παράδειγμα στο περιοδικό «Malmoe» (www.malmoe.org) ή στην ιστοσελίδα www.racism.net
Του PIERRE DAUM (Δημοσιογράφου - Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου