Το χρήμα ρέει άφθονο στους Αφγανούς Ταλιμπάν

Εκατοντάδες εκατ. δολάρια από εμπόριο οπίου, απαγωγές και ξένες δωρεές

The New York Times

Ενα εξελιγμένο οικονομικό δίκτυο, προκειμένου να ενισχύουν τις επιχειρήσεις τους, έχουν οργανώσει οι δυνάμεις των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν, συγκεντρώνοντας εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια από το παράνομο εμπόριο ναρκωτικών, τις απαγωγές, τους εκβιασμούς και τις ξένες δωρεές, δραστηριότητες τις οποίες Αμερικανοί αξιωματούχοι δηλώνουν ότι πασχίζουν να πατάξουν.

Στο Αφγανιστάν, οι Ταλιμπάν έχουν επιβάλει ένα σύστημα φορολόγησης της καλλιέργειας, επεξεργασίας και μεταφοράς του οπίου, αλλά και άλλων προϊόντων –όπως τα σιτηρά– που καλλιεργούνται στα ελεγχόμενα από τις δυνάμεις τους εδάφη, σύμφωνα με μαρτυρίες Αμερικανών και Αφγανών αξιωματούχων. Στη Μέση Ανατολή, οι ηγέτες των Ταλιμπάν έχουν στείλει άτομα, τα οποία προσηλυτίζουν χρηματοδότες από αραβικές χώρες, ώστε να διατηρούνται τα ταμεία γεμάτα με χρήμα, ρευστό.

Οι εκτιμήσεις για το ετήσιο εισόδημα των Ταλιμπάν ποικίλλουν. Οι εισπράξεις μόνο από το λαθρεμπόριο ναρκωτικών κυμαίνονται από 70 έως 400 εκατομμύρια δολάρια το χρόνο, όπως υπολογίζουν αξιωματούχοι του Πενταγώνου και των Ηνωμένων Εθνών. Αποκτώντας νέες πηγές εσόδων εκτός από τις καλλιέργειες του οπίου, οι Ταλιμπάν έχουν προκαλέσει σύγχυση στις ΗΠΑ και στο ΝΑΤΟ, που προσπαθούν να αποδυναμώσουν την αντίσταση. Παρά τις περυσινές απόπειρες των ΗΠΑ και των συμμάχων τους να σταματήσουν τη χρηματοδότηση, χρησιμοποιώντας το στρατό και τις μυστικές υπηρεσίες, Αμερικανοί αξιωματούχοι αναγνωρίζουν τώρα ότι δεν πέτυχαν σχεδόν τίποτα. «Δεν πιστεύω ότι μπορούμε να μειώσουμε αισθητά την αποτελεσματικότητά τους στερώντας τους τα χρήματα αυτήν τη στιγμή», δήλωσε ο Αμερικανός απεσταλμένος Ανταμ Σμιθ, ο οποίος ταξίδεψε στο Αφγανιστάν και το Πακιστάν τον περασμένο μήνα. «Δεν λέω ότι δεν πρέπει να προσπαθήσουμε. Απλά είναι πιο δύσκολο και πιο πολύπλοκο».

Η ικανότητα των Ταλιμπάν να συγκεντρώνουν χρήματα περιπλέκει τις αποφάσεις της κυβέρνησης Ομπάμα σχετικά με την αποστολή επιπλέον στρατιωτών στο Αφγανιστάν. Είναι ασαφές, για παράδειγμα, το αν η ανάπτυξη 10.000 πεζοναυτών το καλοκαίρι στην επαρχία Χέλμαντ –την καρδιά της παραγωγής οπίου–θα έχει κάποια ουσιαστική επίδραση στη ροή του ρευστού της αντίστασης. Επιπλέον, Αμερικανοί αξιωματούχοι φοβούνται πως η καταστολή του λαθρεμπορίου ναρκωτικών θα εξοργίσει τους αγρότες, οι οποίοι εξαρτώνται από αυτό για να ζήσουν. Αλλά ακόμη και αν οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους ήταν σε θέση να σταματήσουν τη ροή του χρήματος, δεν είναι σαφές ότι κάτι τέτοιο θα έφερνε ουσιαστικό αποτέλεσμα.

Χαμηλό κόστος

Δεν κοστίζει πολλά το να εκπαιδεύεις, να εξοπλίζεις και να πληρώνεις την αντίσταση στο φτωχό Αφγανιστάν –οι μαχητές κερδίζουν 200 έως 500 ευρώ το μήνα– ούτε το να δωροδοκείς την τοπική αφγανική ασφάλεια και τους κυβερνητικούς αξιωματούχους. «Οι επιχειρήσεις τους είναι τόσο φθηνές, που μπορούν να συνεχίζονται επ’ αόριστον με κονδύλια από ντόπιες πηγές, όπως μικρές επιχειρήσεις και δωρεές», δήλωσε ο Κένεθ Κάτσμαν, ειδικός σε θέματα Μέσης Ανατολής και πρώην αναλυτής της CIA. Αμερικανοί αξιωματούχοι, πάντως, αναγνωρίζουν ότι εξεπλάγησαν όταν έμαθαν, τους τελευταίους μήνες, ότι οι ξένοι δωρητές –περισσότερο απ’ ό,τι το όπιο– αποτελούν τη μεγαλύτερη πηγή ρευστού για τους Ταλιμπάν.

«Στο παρελθόν, είχαμε την εντύπωση ότι όλα τα χρήματα προέρχονται από ναρκωτικά», δήλωσε τον Ιούνιο ο ειδικός απεσταλμένος της αμερικανικής κυβέρνησης στο Αφγανιστάν και το Πακιστάν, Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ. «Αυτό, απλά, δεν αληθεύει».

Υποστηρίζοντας αυτή την άποψη, σε έκθεσή του στις 30 Αυγούστου, ο ανώτατος διοικητής του ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν, στρατηγός Στάνλεϊ Μακρίσταλ, αμφισβήτησε σθεναρά το αν Μπορεί πράγματι να ακρωτηριαστεί η οικονομική στήριξη των Ταλιμπάν με μόνη την καταστολή του λαθρεμπορίου οπίου. Η απώλεια των εσόδων από τα ναρκωτικά «δεν θα εξαλείψει την ικανότητα των μαχητών να επιχειρούν εφόσον άλλες οικονομικές πηγές παραμένουν ανέπαφες», δήλωσε ο στρατηγός Μακρίσταλ.

Η λίστα

Σε πρόσφατη απόρρητη έκθεσή της, η CIA εκτίμησε πως οι ηγέτες των Ταλιμπάν και οι συνεργάτες τους έχουν λάβει ποσό ύψους 106 εκατ. δολαρίων τον τελευταίο χρόνο από δωρητές εκτός Αφγανιστάν, πληροφορία που δημοσίευσε πρώτη τον περασμένο μήνα η «Ουάσιγκτον Ποστ». Ιδιώτες από τη Σαουδική Αραβία, το Πακιστάν, το Ιράν και ορισμένα κράτη του Περσικού Κόλπου είναι οι κυριότεροι χρηματοδότες, σύμφωνα με πηγή της αμερικανικής αντιτρομοκρατικής υπηρεσίας.

Ανώτατοι αξιωματούχοι των μυστικών υπηρεσιών και διπλωμάτες δηλώνουν μεν ότι δεν υπάρχουν προς το παρόν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι οι κυβερνήσεις της Σαουδικής Αραβίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων ή άλλων κρατών του Κόλπου παρέχουν απευθείας βοήθεια στην αφγανική αντίσταση. Υπάρχει, όμως, η υποψία ότι μέλη των πακιστανικών μυστικών υπηρεσιών συνεχίζουν να δίνουν κάποια οικονομική βοήθεια στους Αφγανούς Ταλιμπάν, μια πρακτική που διαψεύδεται από την πακιστανική κυβέρνηση.

Το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών και τα Ηνωμένα Εθνη διατηρούν εδώ και χρόνια μαύρες λίστες με τα ονόματα των υποτιθέμενων δωρητών των Ταλιμπάν και της Αλ Κάιντα. Αξιωματούχοι της αντιτρομοκρατικής υπηρεσίας, όμως, λένε ότι οι δωρητές έχουν βελτιώσει τις μεθόδους της συμβολής τους, έτσι ώστε να αποφεύγουν τη σύλληψη. «Οι κυρώσεις έχουν λειτουργήσει έως ένα βαθμό, αλλά προφανώς όχι μέχρι το σημείο που θα μας έδινε τη δυνατότητα να διακόψουμε κάθε χρηματοδότηση», δήλωσε ο Ρίτσαρντ Μπάρετ, πρώην αξιωματούχος των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών, ο οποίος παρακολουθεί σήμερα τις κινήσεις της Αλ Κάιντα και των Ταλιμπάν για λογαριασμό του ΟΗΕ.

10.000 τόνοι ναρκωτικών σε μυστικές αποθήκες

Πέρα από όλα τα άλλα, τα ναρκωτικά εξακολουθούν να διαδραματίζουν κυρίαρχο ρόλο.

Το Αφγανιστάν παράγει περισσότερο όπιο από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο και οι Ταλιμπάν, σύμφωνα με την ευρέως αποδεκτή άποψη, κερδίζουν χρήματα από κάθε στάδιο του εμπορίου. «Αποσπούν κεφάλαια από εκείνους οι οποίοι εμπλέκονται στο εμπόριο ηρωίνης, πωλώντας προστασία στους καλλιεργητές παπαρούνας, στους υπαλλήλους των εργαστηρίων επεξεργασίας, στους λαθρέμπορους που μεταφέρουν τις ουσίες εντός της χώρας, ή εκτός όταν πρόκειται για ηρωίνη», δήλωσε, σε ομιλία του στην Ουάσιγκτον, την περασμένη εβδομάδα, ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών, κ. Ντέιβιντ Κόεν.

Σε έκθεσή της, που εκδόθηκε τον Αύγουστο, η Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της Γερουσίας ανέφερε ότι οι διοικητές των Ταλιμπάν επιβάλλουν στους αγρότες φόρο 10% και ότι οι μαχητές συμπληρώνουν τον μισθό τους προσφέροντας εργασία στους αγρούς κατά τη συγκομιδή. Η μεγαλύτερη πηγή των εσόδων από τα ναρκωτικά είναι οι τακτικές πληρωμές των λαθρεμπόρων προς την ηγεσία των Ταλιμπάν, που, σύμφωνα με την ίδια έκθεση, εδρεύει στην πακιστανική συνοριακή πόλη Κουέτα. Ειδικοί σε θέματα αντιτρομοκρατίας λένε ότι η σχέση των μαχητών με το λαθρεμπόριο ναρκωτικών διαγράφει δυσοίωνη τροχιά. Εκθεση των Ηνωμένων Εθνών, που εκδόθηκε τον Αύγουστο, ανέφερε ότι ορισμένοι αντάρτες που εμπλέκονται στη διακίνηση οπίου αποθήκευσαν μυστικά τουλάχιστον 10.000 τόνους του ναρκωτικού, αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων και ποσότητας αρκετής για να ικανοποιηθεί, επί δύο χρόνια το λιγότερο, η παγκόσμια ζήτηση. Τα τεράστια αποθέματα είναι ικανά να δώσουν σημαντική ώθηση στην αντίσταση και να περιορίσουν περαιτέρω τις δυνατότητες του ΝΑΤΟ να διακόψει τη ροή του χρήματος με στρατιωτικές επιχειρήσεις.

Πηγή: Εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ