Η κατάρα των πρώην

Στις αρχές της περασμένης δεκαετίας πολλοί ξένοι παρατηρητές την αποκαλούσαν «όαση δημοκρατίας στην καρδιά της Κεντρικής Ασίας».

Η Κιργιζία μόλις είχε αποκτήσει την ανεξαρτησία της και έχοντας αφήσει πίσω της τις εμφύλιες συγκρούσεις μεταξύ Κιργίζιων και Ουζμπέκων το 1990, που κατεστάλησαν ύστερα από επέμβαση των Σοβιετικών, έμοιαζε να αποτελεί εξαίρεση πολιτικής ομαλότητας συγκριτικά με τις γειτονικές «αδελφές» χώρες.

Η διαπίστωση ήταν πολύ βιαστική, αφού, όπως αποδείχθηκε σύντομα, ούτε η Κιργιζία δεν μπόρεσε να ξεφύγει από την «κατάρα» που μαστίζει τα περισσότερα κράτη που προέκυψαν στην περιοχή κατά τη μετασοβιετική εποχή: εθνοτικές συγκρούσεις, απολυταρχική διακυβέρνηση, πολιτική αστάθεια και κυρίως μεγάλη οικονομική εξαθλίωση, η μάνα όλων των δεινών.

Σήμερα, 10 ημέρες μετά το ξέσπασμα των άγριων συγκρούσεων μεταξύ Κιργίζιων και Ουζμπέκων, ο Ερυθρός Σταυρός κάνει λόγο για «ανθρωπιστική κρίση τεραστίων διαστάσεων»: περισσότεροι από 190 νεκροί, 1.900 τραυματίες και 400.000 ουζμπέκοι πρόσφυγες, οι οποίοι έχουν ανάγκη από άμεση παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας. Μέσα σε αυτό το χαοτικό σκηνικό, η μεταβατική κυβέρνηση της Ρόζα Ουτουνμπάγεβα προσπαθεί μετά χιλίων εμποδίων να επανακτήσει τον ούτως ή άλλως εύθραυστο έλεγχο που είχε επί της χώρας.

Παράλληλα, επιμένει να προχωρήσει, σαν να μη συνέβη τίποτα, στο προγραμματισμένο για τις 27 Ιουνίου δημοψήφισμα για την κατάρτιση νέου συντάγματος και την επικύρωση της παραμονής της στην κυβέρνηση ώς το τέλος του 2011: μια απόφαση η οποία βρίσκει σύμφωνους τους περισσότερους ξένους διπλωμάτες και διεθνείς οργανισμούς, ωστόσο συναντά έντονες αντιδράσεις στο εσωτερικό από εκπροσώπους της αντιπολίτευσης, οι οποίοι φοβούνται έναν νέο κύκλο βίας.

Μόλις δύο μήνες νωρίτερα, η Κιργιζία μετρούσε άλλους 80 νεκρούς από τα επεισόδια που συνόδευσαν την έξοδο του πρώην προέδρου Κουρμανμπέκ Μπακίγεφ, η θητεία του οποίου είχε σημαδευτεί από αυταρχισμό, διαφθορά, ευνοιοκρατία και διασυνδέσεις με το οργανωμένο έγκλημα. Ο ίδιος άνθρωπος, ο οποίος σήμερα κατηγορείται από τη μεταβατική κυβέρνηση ως υποκινητής των αιματηρών συγκρούσεων, το 2005 είχε ανέλθει στην εξουσία μετά τη λεγόμενη «επανάσταση των τουλιπών» που είχε ανατρέψει τον προηγούμενο αυταρχικό πρόεδρο Ασκάρ Ακάγεφ. Τότε είχε υποσχεθεί να καταπολεμήσει τη φτώχεια και τη διαφθορά. Επραξε ακριβώς το αντίθετο.

Η υπόσχεση για αναδασμό της γης παρέμεινε υπόσχεση. Την ίδια στιγμή το κόστος ζωής ανέβαινε στα ύψη σε μια πάμπτωχη, ορεινή χώρα χωρίς ιδιαίτερους φυσικούς πόρους. Τα εμβάσματα που έστελναν οι κιργίζιοι μετανάστες από τη Ρωσία ή το Καζακστάν αποτελούσαν μια ανακούφιση, αλλά, με τη διεθνή οικονομική κρίση περιορίστηκαν στο ελάχιστο. Το ποτήρι άρχισε να ξεχειλίζει στις αρχές του χρόνου, όταν η κυβέρνηση Μπακίγεφ διπλασίασε τις τιμές στα είδη πρώτης ανάγκης.

Τότε άρχισαν να σημειώνονται τα πρώτα επεισόδια τα οποία κορυφώθηκαν με τα αιματηρά γεγονότα του περασμένου Απριλίου τα οποία και οδήγησαν στην ανατροπή του. Οπως άλλωστε συμφωνούν και οι περισσότεροι αναλυτές, οικονομικά ήταν και είναι κατά βάση τα αίτια που υποδαυλίζουν τις εθνοτικές συγκρούσεις. Το ίδιο ίσχυε και για το 1990 και για την περασμένη εβδομάδα.

Η ειρωνεία είναι ότι την ίδια στιγμή αυτή η εξαθλιωμένη χώρα κατέχει μια γεωστρατηγική θέση-κλειδί, γι' αυτό το λόγο και Ρωσία, Κίνα και ΗΠΑ παρακολουθούν τα γεγονότα με τεντωμένες κεραίες. Η Κιργιζία, παράλληλα, έχει την ιδιαιτερότητα να είναι η μόνη χώρα της Κεντρικής Ασίας που διατηρεί στο έδαφός της και ρωσική και αμερικανική βάση και μάλιστα σε μικρή γεωγραφική απόσταση μεταξύ τους.

Πέρυσι ο Μπακίγεφ εξαργύρωσε πλουσιοπάροχα την παραμονή και των δύο. Ούτε η Ρωσία ούτε οι ΗΠΑ (οι οποίες, εξάλλου, διάγουν το μήνα του μέλιτος από την εκλογή του Ομπάμα και μετά) επιθυμούν να διακινδυνεύσουν το μέλλον των βάσεών τους, γεγονός που εξηγεί και την αποστασιοποιημένη αντίδρασή τους στις τωρινές αιματηρές συγκρούσεις. Ιδίως της Ρωσίας, η οποία εξακολουθεί να αρνείται ρητά την έκκληση για αποστολή ειρηνευτικών δυνάμεων, μολονότι στην Κιργιζία ζει και μια σημαντική ρωσική μειονότητα.

Εξάλλου, το γεγονός ότι διατηρεί πολύ καλές σχέσεις και με τις τρεις συνοριακές χώρες (Καζακστάν, Τατζικιστάν, Τουρκμενιστάν) της επιτρέπει να μην ανησυχεί για τυχόν απώλεια της επιρροής της στην ευρύτερη περιοχή. Για όλους αυτούς τους λόγους, η Κιργιζία δεν προβλέπεται, τουλάχιστον σε ένα ορατό μέλλον, να γίνει... Γεωργία. Με ό,τι θετικό ή αρνητικό μπορεί να σημαίνει αυτό για τους κατοίκους της. 

Πηγή: Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ